متن احکام
Ramuwar azumi ta wajaba ga wanda ya ci, sha, jima'i, istimna'i (fito da maniyyi ta hanyar wasa da azzakari) ko zama cikin janaba bisa sakaci cikin ramadana, ko da dayan hudun abin da na aka ambata na farko a ramuwa zuwa bayan tsakkiyar rana (zawali), ko da dayan abubuwan da mu ka bayyana su wadanda ke karya azumi cikin azumin bakancen da aka ayyana (lokaci ko ranar sa), wajabcin ramuwa ya kebanta ne kan wanda ya san ya karya azum (baya kan wanda bai sani ba), don yanke shakka ana son rama azumi ga jahilin da ya kasa gane hukuncin karya azumin sa bisa ganganci da kaikawo, amma jahilin da ba zai iya gane wa ba da wanda ya jahilta bisa sakaci ba su da ramuwa matukar ba su yi wani kaikawo ba, da zai karya azumin sa ba tare da ya san ya karya ba kaffara bata wajaba a gare shi ba daidai ne ya yi san haramun ne a kansa ko bai sani ba, da zai yi istimna'i da gangan tare da sanin haramcin sa – ko da kadan ne – amman azumin bai karye ba ba kaffara (ramuwa) a kan sa, ba ruwan wajabar kaffara da rashin sani ko sanin akwai ta ko babu.
*(M: 1016): Wanda zai kaffarar azumi daya na ramadan na da zabi tsakanin yanta bawa/baiwa, azumin wata biyu a jere, ciyar da miskinai sittin mudu daya kowannen su, hade dukkanin ukun na haduwa kan wanda ya karya azumi da haram bisa ganganci, amman kaffarar azumin ramuwar azumin ramadana shi ne ciyar da miskinai goma mudu daya kowannen su idan kuma ba zai iya ba sai ya yi azumin kwana uku. Kaffarar azumin bakance da aka bayyana lokacin sa idan aka karya shi bayan zawali itace yanta bawa/baiwa ko ciyar da miskinai goma – kowannen su mudu – ko tufatar da miskinai goma, idan kuma ya kasa sai ya yi azumin kwana uku a jere.
*(M: 1017):
*(M: 1018): Yanke shakku mafi kamata ga wanda ya karya azumi da ci ko aikata haramun shi ne ya yi kaffara da abubuwa ukun da muka ambata.
*(M: 1019): Idan mutum ya tilasta matar sa da yin jima'i cikin azumin watan ramadana kaffara biyu na kan sa bisa ihtiyadi (yankan shakku), ladabtarwar da ta dace da shi na wajan shugaban jama'ar musulmai, ba banbanci shin macen ta auren da'imi ne ko na dan lokaci, hukncin ba zai hau kan mace ba idan mijin ne ya tilasta mata haka.
*(M: 1020): Idan ya san ya zo da abin da zai iya karya azumi, sai ya kama kokwanton ramuwa kawai zai yi ko kaffara a nan ba sai ya yi kaffarar ba, idan ya karya azumin wasu ranaku amman ya kasa tuna adadin ranaku sai ya takaita kaffarar sa a kan karamin adadin da ya ke zato, haka ma idan ya na kokwanton shin cikin ramdana ya karya azumin ko na ramuwa ne ya karya kafin zawali kaffara bata kama shi ba, amman idan bayan zawali ya yi kaffar da ciyar da miskinai sittin ciyar da miskinai goma bai isar ba kan yankan shakku.
*(M: 1021): Idan ya karya azumi sannan ya yi tafiya kafin zawali idan kuma ta/ko ya karya azumi da gangan sai wani abun da ke karya azumi bisa tilasci ya same shi kamar jinin haila ko nifasi ga mace ko rashin lafiya da makamantan su na daga abubuwan uzuri kaffara bata wajaba a kan sa/ta ba amman don yanke shakka ana bukatar ya yi kaffara, musamman ma idan abin da ya karya azumin ya same shi ne tilas ta yadda ya wajabta masa karya azumin.
*(M: 1022): Idan miji ba ya azumi sabida wani dalili sai matar sa ta tilasta shi da yin jima'i ba ta da kaffara koda karya azumin sa ya yi, kamar yadda kaffara ba ta wajaba gare ta ba.
*(M: 1023): Azumin kaffara na da fadin lokaci, sai dai bai kamata a jinkirta ba ta yadda za a kira shi sakaci da wasa wajan sauke wajibi. Magana na zuwa kan hukuncin kaffara sai a duba.
*(M: 1024): Ramuwa ba kaffara ba na kan wanda ya yi abubuwan nan masu zuwa:
*Na farko: mai janaban da ya ke bacci har zuwa asuba kamar yadda mu ka yi bayani a baya (cewar idan ba bisa ganganci bane)
*Na biyu: Idan ya bata azumin sa ta wargaza niyyar sa amman bai yi wani abu da zai karya azumi ba.
*Na uku: Idan ya manta wankan janaba tsawon kwana daya ko sama da haka.
* Na hudu: Wanda ya aikata wani abu da ke karya ba tare da ya kula sosai ba ko kwakwkwafin lurar hudowar hudowar al'fijir din, amman idan ya san da fitowar al'fijir din ramuwa da kaffara gaba daya sun hau kan sa, idan kuma ya yi kokarin kiyaye wa ta hanyar kula da kwakwkwafi amman sai ya kuskurewa lokacin ko ya zaci a karshen dare ne ba shi da ramuwa, a irin wannan ba bambancin hukunci kan kowane irin azumi (na ramadana ne ko wanin sa).
*Na biyar: Karya azumi kafin shigar farkon dare (shan ruwa) da tammanin shigar farkon daren, ko da kuwa akwai yanayin hadari a sama bisa ihtiyadi ya rama, duk da cewa ihtiyadin wajibi akwai kaffara da ramuwa a kan sa matukar bai yi kwakwkwafin bincike ba.
*Na shida: Hadiyar ruwa ta hanyar shigar da shi baki don kurkurar baki ko wani abu da zai sanyaya baki kawai, ya na wajabta ramuwa amman ban da kaffara, amman idan bisa manruwa ya hadiya ba matsala, haka nan idan ya shigar da shi don wasa sai ya shiga cikin sa, haka nan duk wata hanya da za ta iya kai a shigar wani abu ciki ta hanyar wasa hanci ko baki ba tare da an shirya ba, amman yanke shakku mafi soyuwa shi ne rama azumin ko da yayin al'walar sallar nafila abin ya faru, ramuwa kuma na wanda ya karya bisa al'walar sallar farilla.
Ba bambanci tsakanin dukkannin azumi kan wanna hukuncin da mu ka ambata.
*Na bakwai: fitar maniyyi ta hanyar wasan da kan iya janyo shahawa (shi'awa) – ba tare da kusantar mace ba – amman idan bai yi nufin fitar da maniyyin ba ko kuma ba halin sa bane hakan, a nan wajibin sa ya rama azumin ba kaffara ba, amman fitar maniyyi ta hanyar jawo shihawa tare da mace kamar shafa ko sumbata a zahiri hukuncin sa ramuwa ne da kaffara, amman idan kuma ba da nufin haka ya yi ba kuma ba al'adar sa ce yin hakan ba, ko a ce ya fita ne bisa tsaustayi, idan kuma ya yi hakan bisa ganganci da nufi ko ba nufin fitar da maniyyin matuikar bai fita ba kaffara ko ramuwa ba su hau kan sa ba.